Sorumsuzluk Anlaşmasının Geçerlilik Koşulları
Author :
Abstract
Öz
Borçlar hukukuna hâkim olan sözleşme özgürlüğü prensibinin bir sonucu olarak tarafların borçlunun sorumluluğunu daraltıp tamamen ortadan kaldırmaları mümkün olabilmektedir. Sorumsuzluk anlaşması sadece borçlunun kendi borca aykırı davranışından sorumsuzluğuna ilişkin olmak zorunda değildir; aynı zamanda borçlunun yardımcı kişinin davranışlarından sorumsuzluğuna ilişkin de yapılabilir. Sorumsuzluk anlaşmasının hukuki niteliği sözleşme olup tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile oluştuğu sürece geçerli olmaktadır. TBK m. 27 hükmü uyarınca sorumsuzluk anlaşmasının da kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olmaması ve konusunun imkânsız bulunmaması gerekmektedir. Sorumsuzluk anlaşması, ancak borca aykırı davranıştan önce yapılabilmektedir; nitekim borca aykırı davranışla sorumluluk doğduktan sonra borçlunun tazminat yükümlülüğünü ortadan kaldırmak veya azaltmak için yapılan anlaşmanın niteliği ibra ya da sulh olmaktadır. Kusurun derecesinin sorumsuzluk anlaşmasına etkisi vardır. TBK m. 115/f. 1 hükmü uyarınca, borçlunun hafif kusuru halinde borca aykırılıktan sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşma yapılabilir; ama borçlunun ağır kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşmalar kesin hükümsüzdür. Dolayısıyla kural olarak borçlunun hafif kusurundan sorumsuzluğu kararlaştırılabilirse de TBK m. 115/f. 3’te sınırlandırmalar da mevcuttur.
Keywords
Abstract
Abstract
It is possible for the parties to narrow or completely eliminate the liability of an obligor as a result of the principle of freedom of contract that dominates the law of obligations. A non-liability agreement is not necessarily related to an obligor's non-liability for its own behaviour that is in breach of the obligation; it may also be related to the non-liability of an obligor for the behaviour of an assisting party. The legal nature of the non-liability agreement is a contract and it is valid as long as it is formed by the mutual and appropriate declarations of will of the parties. Pursuant to Article 27 of the Turkish Code of Obligations, a non-liability agreement should not be contrary to the mandatory provisions of the law, ethics, public order, and personal rights, and its subject matter should not be impossible. A non-liability agreement may only be executed before the breach of obligation; in fact, an agreement made to eliminate or reduce an obligor's compensation obligation after the liability arises due to the breach of obligation is a release or settlement. The degree of fault has an impact on a non-liability agreement. Pursuant to Article 115/f.1 of the Turkish Code of Obligations, an agreement may be executed under which an obligor is not liable for breach of obligation in case of slight omission of the obligor; however, agreements under which an obligor is not liable for gross fault of the obligor are null and void. Therefore, even though, as a rule, the obligor's non-liability for slight omission may be agreed upon, there are also limitations in Art. 115.f. 3 of the Turkish Code of Obligations