ICSID Hakem Kararlarında Devletin Sorumluluğu ve Uluslararası Hukukun Üstünlüğü
Author :
Abstract
Uluslararası hukuk temel itibariyle uluslararası aktörler arasındaki uyuşmazlıkların çözümünü sağlayan bir hukuk sistemidir. Gerçek ve tüzel kişiler de uluslararası hukukta pasif aktör olarak kabul edilmekte ve devletin belirli andlaşmalara taraf olması sayesinde uluslararası hukuk mekanizmalarını kullanabilmektedir. Ancak uluslararası hukukta çözüm mekanizmaları zorunlu bir yargı sistemi öngörmemektedir. Bu anlamda aralarındaki uyuşmazlığı uluslararası hukuka göre ve ulusal yargı sistemlerinden bağımsız bir merci önünde çözmek isteyen bir taraf, diğer tarafın da rızasını almak zorundadır. ICSID tahkim mekanzması da yabancı yatırımcı ile ev sahibi devlet arasındaki uyuşmazlıkları çözmek amacıyla uluslararası bir andlaşma olan ICSID Konvansiyonu ile kurulmuştur. ICSID tahkimi sayesinde yabancı yatırımcı, uluslararası hukuk yapımında etkin olamayan devlet-dışı pasif bir aktör olarak, ev sahibi devleti uluslararası hukuk mekanizması önünde dava edebilmektedir. Ancak devletin yabancı yatırımcıya karşı olan sorumluluğu özellikle Uluslararası Hukuk Komisyonu (ILC) tarafından derlenen devletin sorumluluğuna ilişkin uluslararası teamül hukuku kuralları çerçevesinde tespit edilmektedir. Öte yandan ICSID tahkiminde taraflar arasındaki uyuşmazlığa kural olarak iç hukuk ve gerekli olduğu hallerde uluslararası hukuk uygulanmakta ancak iç hukuk ile uluslararası hukukun çatıştığı hallerde uluslararası hukuk üstün gelmektedir. Bu anlamda ICSID tahkiminin esasen uluslararası hukukun yönetiminde yürütülen bir sistem olduğunu söylemek mümkündür. ICSID hakem kararları da devletin sorumluluğuna dair ILC taslak düzenlemesini doğrudan uygulamakta ve uluslararası hukukun iç hukuka üstün geleceğini kabul etmektedir. Bu çalışma ilk olarak ICSID Konvansiyonunun 42/1 maddesi uyarınca uluslararası hukukun fonksiyonunu, ikinci olarak devletin sorumluluğuna ilişkin uluslararası teamül hukuku kurallarının ICSID hakem heyetlerince uygulanma biçimini ve son olarak ICSID hakem kararlarında uluslararası hukuka tanınan üstünlüğü izah etmeyi amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
International law is basically a legal system to resolve disputes between international actors. Natural and juridical persons are deemed to be passive actors of international law and become entitled to benefit from international legal remedies owing to the fact that their states become parties to certain conventions. However, dispute settlement mechanisms in international law do not set forth compulsory jurisdiction. In this regard, should a claimant desires to to resolve a particular dispute in accordance with international law before an international mechanism independent from any national legal systems, respondent’s consent is required to be received. In this sense, ICSID arbitration mechanism designed to resolve disputes between foreign investor and host state was established by ICSID Convention. A non-state passive foreign investor that cannot participate in the process of making international law, is capable of sueing against the host state in the presence of an international law mechanism through ICSID arbitration. Thus, responsibility of states against foreign investor is ascertained with regard to, particularly, customary international law codified in draft articles on state responsibility prepared by International Law Commission (ILC). On the other hand, in ICSID arbitration, principally domestic law, and, if need be, international law, is applied to dispute, nevertheless, international law prevails in case of conflict with the former. Therefore, ICSID arbitration can be regarded as a mechanism operated under governance of international law. Accordingly, ICSID arbitral awards confirm supremacy of international law over domestic law and directly apply draft articles of ILC on responsibility of states. This paper firstly aims to elucidate the function of international law pursuant to ICSID Convention Article 42/1, secondly, to demonstrate how ICSID arbitral tribunals apply customary international law rules with respect to responsibility of states, and finally, to explain superiority of international law in ICSID arbitral awards.