Paranın Değer Kaybına Bağlı Aşkın Zarar İstemi ve İspatı Sorunu
Author :
Abstract
Para borcunun zamanında ifa edilmemesi yani borçlu temerrüdü durumunda alacaklının bu gecikmeden kaynaklanan zararı temerrüt faizi ile karşılanmakla birlikte kimi zaman temerrüt faizi alacaklının zararını karşılamaya yetmemektedir. Bu gibi durumlarda alacaklının uğradığı zararın temerrüt faizi ile karşılanamayan kısmı, borçlunun temerrüde düşmekte kusurunun bulunması koşuluyla, TBK m. 122 uyarınca aşkın zarar olarak tazmin edilebilmektedir. Aşkın zararın tazmin edilmesi için kusur karinesinin varlığı kabul edilmekte; borçlu kusursuz olduğunu iddia ediyorsa bunu ayrıca ispat etmesi gerekmektedir. Ayrıca aşkın (munzam) zararın mevcudiyeti noktasında ise alacaklının ispat yükü bulunmaktadır. Mal ve hizmet piyasalarındaki artış sebebiyle paranın alım gücünün azalması, borçlanılan para biriminin diğer para birimleri karşısında değerinin azalması yani kur farkının oluşması sebebiyle ortaya çıkmış olan zararın oluşması ile yüksek enflasyonun bulunduğu bir ülkede para borcunun geç ifası edilmesi durumlarında çok doğaldır ki alacaklının uğradığı zarar artmaktadır. İşte tam da bu noktada; alacaklının zararının temerrüt faizi ile karşılanamaması durumunda, borçlunun kusuru varsa, alacaklının da aşkın zarar olarak TBK m. 122 kapsamında zararını istenebilmesi, zararını ispat edebilmesine bağlıdır. Bu çalışmamızda; munzam zarar kavramı ve koşullarından bahsedilerek, paranın değer kaybından kaynaklanan zararın munzam zarar kapsamında talep edilip edilemeyeceği ile zararın tazmin edilmesi için ispat noktasında alacaklı lehine fiili bir karinenin varlığını oluşturup oluşturmayacağı incelenmiştir.
Keywords
Abstract
In case the debtor fails to perform the money debt on time and falls into default, the loss incurred by the creditor can be compensated through imposing default interest on the debtor, which however may not always be enough to cover the loss of the creditor. In order to get full compensation in such cases, the creditor can invoke and claim “excessive damage” under Article 122 of the Turkish Code of Obligations, depending on the debtor having a fault in the delay or non-performance of his money debt obligation as well as the creditor satisfying the burden of proof for the claimed excessive damage. It goes without saying that in a country undergoing high inflation, the late payment of money debt would definitely increase the extent of the excessive damage, due to (i) the decreasing purchase power of the money against the rising goods and services costs and (ii) devaluation of the borrowed currency against others. Hence, it is helpful on the basis of the foregoing that the creditor, conditional upon proving the fault of the debtor, has the right to claim excessive damage not covered under the ambit of the default interest. Given above, this article, after introducing the concept and tenets of excessive damage, examines whether the loss arising from the depreciation of money due to the late payment of money debt ipso facto forms an instance of excessive damage and whether a presumption could be developed in favour of the creditor that the late payment of the money debt itself constitutes damages with respect to satisfaction of the burden of proof requirement by the creditor.