İnsan Hakları Hukuku Perspektifinden Türk Hukukunda Evli Kadının Soyadı
Author :
Abstract
Kadının soyadı meselesi Türk hukukunda en çok tartışılan konulardan birisidir. 1926 tarihli 743 sayılı önceki Türk Medeni Kanunu’nun ilk halinde kadının evlenmesi halinde kocasının aile adını alması öngörülmüştür. Önceki Medeni Kanunun evli kadının soyadına ilişkin 153. maddesinde 1997 yılında değişiklik yapılmıştır. Bu düzenlemede evli kadının kocasının soyadını taşıyabileceği ya da kocasının soyadının önünde bekarlık soyadını kullanabileceği belirtilmiştir. Söz konusu bu düzenleme 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK)187. maddesinde de yer almıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önüne gelen başvurularda kadının bekarlık soyadını tek başına kullanamamasını ayrımcılık yasağını ihlali olarak görmüştür. Benzer şekilde Anayasa Mahkemesi de bireysel başvuruya ilişkin kararlarında kadının evlendikten sonra sadece bekarlık soyadını kullanamamasını cinsiyet temelinde ayrımcılık olarak yorumlamıştır. Günümüzdeki uygulamada kadınların dava açması halinde bekarlık soyadını tek başına kullanma yönündeki talepleri olumlu karşılanmaktadır. Bununla birlikte kadınların bekarlık soyadlarını kullanabilmek için dava açmak zorunda olması, ayrımcı muameleyi ortadan kaldırmamaktadır. Nitekim Anayasa Mahkemesi 28 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla 187. maddenin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetmiştir.
Keywords
Abstract
The issue of woman's surname is one of the most discussed issues in Turkish law. The first version of the previous Turkish Civil Code dated 1926 and numbered 743, it was stipulated that if the woman got married, her husband would take the family name. Article 153 of the previous Civil Code regarding the surname of a married woman was amended in 1997. In this regulation, it is stated that a married woman can carry her husband's surname or use her maiden surname before her husband's surname. This regulation is also included in article 187 of the Turkish Civil Code (TMK) numbered 4721, which entered into force in 2002. The European Court of Human Rights (ECtHR) has considered that the woman's inability to use her maiden surname on her own is a violation of the prohibition of discrimination. Similarly, the Constitutional Court in its decisions on individual application, interpreted the inability of a woman to use only her single surname after marriage as discrimination on the basis of gender. In today's practice, women's requests to use their maiden surname in case of filing a lawsuit are met positively. However, the fact that women have to file a lawsuit in order to use their maiden surname does not eliminate discriminatory treatment. As a matter of fact, the Constitutional Court, with its decision published in the Official Gazette on April 28, 2023, ruled that Article 187 is unconstitutional.