UMUMİ MAĞAZALAR VE LİSANSLI DEPOLAR TARAFINDAN ÇIKARILAN KIYMETLİ EVRAKA İLİŞKİN HUKUKİ MESELELER
Author :
Abstract
Türk hukukunda farklı mevzuata tabi iki ayrı ticari depoculuk kuruluşundan, umumi mağazalar tarafından makbuz senedi ve varant, lisanslı depolar tarafından ürün senedi, kıymetli evrak niteliğinde emtia senedi olarak düzenlenebilmektedir. Depolanan eşya ve tarımsal ürünler üzerinde fiilen hukuki işlem yapmaya gerek kalmadan satış, mülkiyetin devri, rehin koyma gibi muameleler bu senetler üzerinden yapılabilmektedir. Ancak bu durum beraberinde kıymetli evrak hukukuna ilişkin bir takım hukuki meseleleri de gündeme getirmekte, bu meselelerin çözümünü zorunlu kılmaktadır. Eşya üzerindeki mülkiyet ve rehin haklarının ayrı ayrı temsili ilkesine dayanan makbuz senedi ve varanta ilişkin olarak anılan senetlerin birbirinden bağımsız olarak devri durumunda; ciro, hâmil ve cirantaların hak sahipliği gibi konular ile bu senetlerin şekil şartları, iptali zamanaşımı gibi konular mehaz kanun ve karşılaştırmalı hukuk anlamında tahlili gerektirmektedir. Depo edilen tarımsal ürünlerin mülkiyet ve sair haklarını temsil eden ürün senedi ise, bu alanda mevzuat ve pratikte makbuz senedi ve varantın yerini almıştır. Mevzuattaki gelişim neticesinde ürün senedi de, basılı senetten borsa faaliyetlerine elverişli olan elektronik ürün senedine evirilmiş, bu durum ise, beraberinde klasik kıymetli evraka ilişkin hukuki sorunlara ilave olarak evraksız kıymetli evraka ilişkin yeni hukuki sorunları getirmiştir.
Keywords
Abstract
Under Turkish law general warehouses can issue warehouse receipts, warrants, and agricultural warehouses can also issue warehouse receipts as being documents of title which are subject to two different legal regimes but both deemed as negotiable instruments. Exercise of legal rights such as sale, transfer of possession, imposing of lien can be realized through these documents without need to any other legal procedure on the stored goods. As a result, some legal issues regarding negotiable instruments arise out of such that are to be resolved. Legal issues such as the affect of endorsement, rights conferred upon the endorsees or beneficiary in case of transfer of warehouse receipts and warrants to third parties separately from each other, the annulment of such receipts and the related legal time limits are to be analyzed from the perspective of law of origin and comparative law. Warehouse receipts issued by agricultural warehouses which represent possession and rights of lien on the stored agricultural goods replace the position of classic warehouse receipts and warrants. As result of the developments in the related laws, receipts issued by the agricultural warehouses in paper form evolved to electronical warehouse receipts, thus brings about brand new legal problems in addition to those related to paper instruments.