İDARENİN ÖZEL FAALİYETLERİNİN ANAYASAL TEMELLERİ ÜZERİNE KURAMSAL BİR SORGULAMA
Author :
Abstract
İdarenin kamu yararı amacı içeren idari faaliyetleri bulunmasına rağmen, uygulamada iktisadi ve ticari girişimler içeren kimi özel faaliyetlerine de rastlanılmaktadır. İdarenin temel işlevine yabancı nitelikteki bu özel faaliyetlerinin anayasal ve kuramsal temellerinin sorgulanması gerekmektedir. Konu, Devletin ve idarenin temel amaç ve görevleriyle de çok yakından ilgilidir. İdarenin özel faaliyetleri daha çok Devlet ve kamu tüzel kişilerinin hak ehliyetine sahip olmalarıyla açıklanmaya çalışılmaktadır. Ancak, Devlet ve kamu tüzel kişilerin hak ehliyetine dayanarak özel faaliyette bulunabilmeleri hususu “idarenin kanuniliği ilkesi”yle çelişmektedir. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay ise, idarenin özel faaliyetlerinde de kamu yararı unsuru bulunduğunu belirleyerek bunları iktisadi-ticari nitelikli kamu hizmeti saymaktadır. Bununla birlikte, Devlet ve idarenin kamu hizmeti olmayan özel faaliyetleri olamayacağı şeklinde bir görüşü temellendirmek güç olduğu gibi; devlet ve idarenin kamu hizmeti olmayan özel faaliyetleri olabileceği şeklinde bir görüşü temellendirmek de aynı ölçüde güçtür. Her iki görüşün temellendirmesi, ön kabulleri gerektirmektedir. Bu ön kabuller kaçınılmaz olsa dahi, tartışmaya açılmalarında, hukuksal meşruiyetlerinin sorgulanmasında ve böylece devlet ve idarenin özel faaliyetlerinin, en azından Türkiye Cumhuriyeti Hukuku kapsamında anayasal temellerinin irdelenmesinde yarar vardır.
Keywords
Abstract
Although there are administrative activities which contains purpose of public interest, in practice private activities that contains some economic and commercial activities of the administration are also observed. It is necessary to question the constitutional and theoretical foundations of these commercial activities foreign to the basic function of the Administration. The subject is also very closely related to the main aims and tasks of the State and its administration. The private activities of the state are mostly tried to be explained by the fact that State and public corporate bodies have capacity to have rights. However, the principle that the State and public corporate bodies are allowed to conduct private activities based on their right to capacity to have rights is contradictory to “the legality principle of administration". The Constitutional Court and the Council of State, on the other hand, determine that there is a public interest in the private activities of the administration and regard these as public services of economic and commercial quality. However, it is difficult to establish a view that the State and the government can not have private activities without public services; It is equally difficult to establish an opinion that the state and the government may have private activities without public services. The basis of both views requires preliminary assumptions. Although these assumptions are inevitable, it is useful to be open to debate, to question their legitimate legitimacy, and to examine at least the constitutional bases of the state's and administration's private activities, at least under the Turkish Republic Law.